સુપ્રીમ કોર્ટનો ઐતિહાસિક નિર્ણય, કહ્યું- 'સરકાર દરેક ખાનગી મિલકતો ન લઈ શકે'

સરકાર ખાનગી મિલકતો પર કબજો કરી શકે તેવો જૂનો નિર્ણય ખાસ કરીને આર્થિક અને સમાજવાદી વિચારધારાથી પ્રેરિત હતો. મુખ્ય ન્યાયાધીશે 7 ન્યાયાધીશોના બહુમતી નિર્ણયને લખતા કહ્યું કે તમામ ખાનગી મિલકતો ભૌતિક સંસાધનો હોઈ શકે નહીં, તેથી તેને સરકાર હસ્તક ન લઈ શકે.

samay mirror

November 05, 2024

1 minute

નેશનલ

શું સરકાર બંધારણની કલમ 39(B) હેઠળ સમાજના નામે વ્યક્તિ અથવા સમુદાયની ખાનગી સંપત્તિ પર કબજો કરી શકે છે? આ મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન પર સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટના 9 જજોની મોટી બેંચે મંગળવારે પોતાના મહત્વના નિર્ણયમાં કહ્યું કે જ્યાં સુધી જાહેર હિત સામેલ ન હોય ત્યાં સુધી સરકાર તમામ ખાનગી મિલકતોનો ઉપયોગ કરી શકે નહીં.

ચીફ જસ્ટિસ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે 9 જજોની બેંચના મામલામાં બહુમતીથી પોતાનો નિર્ણય સંભળાવ્યો. ખંડપીઠે, બહુમતી અભિપ્રાય દ્વારા, ચુકાદો આપ્યો છે કે તમામ ખાનગી માલિકીના સંસાધનો રાજ્ય દ્વારા હસ્તગત કરી શકાતા નથી, જો કે, રાજ્ય તે સંસાધનો પર દાવો કરી શકે છે જે જાહેર હિતમાં હોય અને સમુદાયના હોય.

નિર્ણયમાં 7 જજોની બહુમતી

દેશની સૌથી મોટી કોર્ટે કહ્યું કે સરકાર ખાનગી મિલકતો પર કબજો કરી શકે તેવો જૂનો નિર્ણય ખાસ કરીને આર્થિક અને સમાજવાદી વિચારધારાથી પ્રેરિત હતો. મુખ્ય ન્યાયાધીશે 7 ન્યાયાધીશોના બહુમતી નિર્ણયને લખતા કહ્યું કે તમામ ખાનગી મિલકતો ભૌતિક સંસાધનો હોઈ શકે નહીં, તેથી તેને સરકાર હસ્તક ન લઈ શકે.

બહુમતીએ ચુકાદો આપ્યો છે કે તમામ ખાનગી માલિકીના સંસાધનો રાજ્ય દ્વારા લઈ શકાય નહીં, રાજ્ય તે સંસાધનો પર દાવો કરી શકે છે જે જાહેર હિત માટે હોય અને સમુદાયના હોય. જો કે, જસ્ટિસ બી.વી. નાગરથ્ના ચીફ જસ્ટિસ સાથે આંશિક રીતે અસંમત હોવાનું જણાયું હતું જ્યારે જસ્ટિસ સુધાંશુ ધૂલિયા અસંમત રહ્યા હતા.

કોર્ટે 1978ના નિર્ણયને રદ કર્યો

કોર્ટે જસ્ટિસ કૃષ્ણા અય્યરના અગાઉના નિર્ણયને પણ બહુમતીથી ફગાવી દીધો હતો. જસ્ટિસ અય્યરના અગાઉના ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે ખાનગી માલિકીના તમામ સંસાધનો રાજ્ય હસ્તગત કરી શકે છે. જૂનું શાસન ચોક્કસ આર્થિક અને સમાજવાદી વિચારધારાથી પ્રેરિત હતું.

આ સાથે, સર્વોચ્ચ અદાલતે 1978 પછીના તે નિર્ણયોને ઉથલાવી દીધા જેમાં સમાજવાદી થીમ અપનાવવામાં આવી હતી અને એવો ચુકાદો આપવામાં આવ્યો હતો કે રાજ્ય સામાન્ય ભલા માટે તમામ ખાનગી મિલકતો પર કબજો કરી શકે છે.

CJI ચંદ્રચુડે કહ્યું કે કેટલાક નિર્ણયો ખોટા છે જેમાં વ્યક્તિના તમામ અંગત સંસાધનો સમુદાયના ભૌતિક સંસાધનો છે. કોર્ટની ભૂમિકા આર્થિક નીતિ નક્કી કરવાની નથી, પરંતુ આર્થિક લોકશાહીની સ્થાપનાને સરળ બનાવવાની છે.

મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચૂડની બનેલી 9 ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેંચમાં જસ્ટિસ હૃષિકેશ રોય, જસ્ટિસ સુધાંશુ ધુલિયા, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા, જસ્ટિસ બીવી નાગરથના, જસ્ટિસ રાજેશ બિંદલ, જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા, જસ્ટિસ સતીશ ચંદ્ર શર્મા અને જસ્ટિસ ઑગસ્ટિન જ્યોર્જ મસિહ ઉપરાંત એપ્રીલના રોજ આ નિર્ણય સંભળાવ્યો હતો. 5 દિવસ સુધી ચાલેલી સુનાવણી બાદ સુપ્રીમ કોર્ટે 1 મેના રોજ પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો.